Dekolonisering hoger onderwijs

In theorie:

Dekolonisering is een kader binnen diversiteit & inclusie met een historische en politieke benadering. Zie Dekolonialiteit voor meer theoretische verdieping. 

Historisch gezien hebben koloniale ideeën legitimiteit verkregen via instellingen. De universiteit heeft als meest legitieme kennisproducent in de samenleving een sleutelrol gespeeld bij het rechtvaardigen van kolonialisme. In deze historische context heeft de wetenschap gediend om de Europese koloniale belangen te bevorderen. Dit gaat om alle sociale wetenschappen, geesteswetenschappen en natuurwetenschappen. Het idee van Europese superioriteit was verankerd in de algemene én academische kennis, waarbij de Europese/witte/heteroseksuele/man de objectieve en rationele norm werd. In dit proces werd andere kennis als inferieur en niet objectief geschetst, waardoor ‘ander’ gedachtegoed legitimiteit en status verloor binnen (en dus buiten) de universiteit.

Volgens dekoloniale theorie wordt dit ‘epistemische en discursieve geweld’ vandaag de dag nog steeds in stand gehouden door onder andere de universiteit. Omdat de universiteit een belangrijke en legitimerende functie heeft in de maatschappij, kan deze Eurocentrisch gedachtengoed schadelijk en marginaliserend effect hebben op andere domeinen in de samenleving (bv. economisch, militair, sociaal en politiek).

In de praktijk:

Dekolonisering van het onderwijs kan op verschillende niveaus plaatsvinden:

• Institutioneel: vanuit hogere posities binnen de instelling kunnen dekoloniserende besluiten worden genomen. Zo kunnen er bijvoorbeeld eisen worden gesteld aan dekolonisering op lagere niveaus van het instituut (klaslokaal, curriculum, intrapersoonlijk). Toegang tot de universiteit voor een diverse groep studenten die buiten de ‘koloniale norm’ vallen kan bevorderd worden door middel van studiebeurzen en werving. Er kan positieve discriminatie worden ingezet om diversiteit onder personeel en docenten te vergroten, om zo meer perspectieven buiten de Eurocentrische norm te creëren. Het instituut kan ook gemarginaliseerde studenten extra steun bieden door bijvoorbeeld meldpunten en ‘safe spaces’ te creëren voor het melden van discriminatie. Verder kan de instelling ook symbolische dekoloniale gebaren maken, zoals het erkennen van hun rol in het koloniale verleden en openbaar excuses aanbieden.
• Curriculum: kolonialiteit kan verklaren waarom “ons curriculum zo wit is”: witte Europese wetenschappers worden vaak nog steeds beschouwd als meer legitiem dan niet-Westerse wetenschappers (zie Positionaliteit). Een Eurocentrische blik binnen de universiteit kan worden voorkomen met een diverser curriculum. Dat houdt voornamelijk in dat het curriculum literatuur behandeld dat is geschreven door (o.a.) niet-westerse, vrouwelijke, queer academici en academici van kleur, en dat het onderwerpen/theorie aankaart die gemarginaliseerde groepen op intersectionele wijze aangaat. Westers gedachtegoed verdwijnt hier niet door – het wordt enkel gepositioneerd.
• Klaslokaal: Aangezien kolonialiteit gaat over normen en ideeën, is kolonialiteit ook aanwezig in onze cultuur en interpersoonlijke relaties – ook in het klaslokaal. De machtsdynamiek in de klas kan worden aangepakt, door bijvoorbeeld barrières tussen student en docent te doorbreken, meer ruimte voor feedback, en in het algemeen studenten meer stem te geven, met name sociaal-gemarginaliseerde studenten.
• Intrapersoonlijk: Aandacht besteden aan zelf-reflectie en positionaliteit is ook van belang bij het afbreken van Eurocentrisch denken. Dit kan bevorderd worden door bijvoorbeeld trainingen (unconscious bias, bystander, etc.), verdieping in sociale theorieën, 
• Buiten de universiteit: Veel dekoloniaal werk wordt verricht buiten de traditionele universiteit, aangezien het vrijwel onmogelijk is om de universiteit in zijn huidige staat volledig te dekoloniseren. Een voorbeeld van zo een initiatief is de ‘pluriversity’.

Er bestaan verschillende interpretaties van dekolonisering van het hoger onderwijs, raadpleeg hiervoor het volgende onderzoek.

Vind hier The Uprising Educational Toolbox: A guide for educators to engage students in decolonizing the mind.

Meer informatie

Klik hier voor een overzicht van onderzoeken, scripties, nieuws, interviews, best practices en gerelateerde theorie over dekolonisering.

Videomateriaal

Zie ook: 

Mapping interpretations of decolonization in the context of higher education

Decolonising the classroom: Credibility-based Strategies for Inclusive Classrooms