Kleurenbewust & kleurenblind kader

Maatschappelijke discussie

Het idee van een kleurenbewust of kleurenblind kader is gebaseerd op een maatschappelijke discussie over kleur:

• Kleurenblind kader: deze visie is gebaseerd op het idee dat verschil niet mag uitmaken en dat iedereen gelijk behandeld dient te worden op basis van gelijke rechten (“ik zie geen kleur, want voor mij is iedereen gelijk”). Een kleurenblinde benadering leidt vaak tot generieke maatregelen, waarbij er één aanpak wordt geboden voor iedereen. Die aanpak is afgestemd op een (witte) norm. Hoewel de intentie goed is, gaat een kleurenblinde benadering vaak voorbij aan verschil in startposities. Het gevolg is dat mensen die niet tot de vastgestelde norm behoren, ondanks hun talenten, toch niet optimaal kunnen participeren of bijdragen. Een kleurenblind perspectief is dan ook een makkelijk excuus om het niet over die structurele uitsluiting te hebben.
• Kleurenbewust kader: deze visie is gebaseerd op het idee dat er al een verschil in startpositie bestaat in de samenleving en dat hierdoor een focus moet komen op het bieden van gelijke kansen (“ik zie wel kleur en erken de uitdagingen van structurele uitsluiting, maar ook de meerwaarde die mensen met zich meebrengen en behandel iedereen gelijkwaardig”). In deze visie is niet iedereen gelijk, maar dient iedereen wel gelijkwaardig behandeld te worden. Een kleurenbewuste benadering leidt vaak tot specifieke maatregelen, waarbij specifieke programma’s worden geboden aan mensen die extra ondersteuning nodig hebben om tot een gelijke startpositie te komen. Een kleurenbewust kader betekent ook letterlijk kleur bekennen, het durven benoemen van de norm als “witte mensen” en het benoemen van de groep die door deze norm wordt benadeeld: mensen van kleur. “Mensen van kleur” erkent de erfenis van dat koloniaal verleden en hoe tot de dag van vandaag iedereen die niet wit is door dit systeem wordt geraakt.
  
  Het bespreken en inzichtelijk maken van onze koloniale erfenis is een punt van groot ongemak in Nederland. Daarom hebben we het liever niet over kleur. Het gevolg is dat het kleurenblinde kader de basis vormt voor veel beleidsvraagstukken in organisaties die diversiteit en inclusie willen versterken. Wat gebeurt er als je beleid ontwikkelt om jouw organisatie meer cultureel divers te maken, maar geen kleur ziet? Dan moet je de beoogde doelgroep op een andere manier omschrijven. Die omschrijving fungeert als het ware als codetaal, waarbij het woord “kleur” niet daadwerkelijk wordt gebruikt, maar waarvan iedereen weet dat mensen van kleur worden aangeduid (“allochtoon”, “mensen met migratieachtergrond”, “mensen met een andere achtergrond”, “bicultureel” en “mensen met een niet-westerse achtergrond”).
  

In de praktijk
Er bestaan zowel kleurenblinde als kleurenbewuste aanpakken in het kader van D&I. Een kleurenblinde aanpak kan bijvoorbeeld anoniem solliciteren zijn. Een kleurenbewuste aanpak kan bijvoorbeeld anti-racistisch onderwijs zijn, academische programma’s voor eerste generatie studenten, of positieve discriminatie voor etnische minderheden.

Maatschappelijke discussie

Klik hier voor een overzicht van onderzoeken, scripties, nieuws, interviews, best practices en gerelateerde theorie over kleurenbewust- en blindheid.

Videomateriaal

Zie ook:

Why can’t we all just be individuals?: Countering the discourse of individualism in anti-racist education.

Sidelines and separate spaces: making education anti‐racist for students of color