“Heel veel hogescholen en universiteit zijn heel divers, maar worden deze groepen echt gerepresenteerd?”: Interview Haage Hogeschool student Fatema Mahmoud

Fatema studeert European Studies aan de Haagse Hogeschool. Ze heeft het altijd belangrijk gevonden om zowel binnen als buiten haar studie actief te zijn en haarzelf in te zetten voor de maatschappij, en ze vind het mooi als ze daarnaast mensen kan inspireren. Naast haar rol in de faculteitsraad en opleidingscomissie, promoot Fatema het film festival MoviesThatMatter die mensenrechten films toont, en geeft ze les aan groep 8 leerlingen met een niet-westerse achtergrond om ze te helpen met de cito-toets, maar ook om ze te inspireren en motiveren hun dromen na te jagen.’

Hoe kijk je terug op je studie?
Toen ik mijn studie ging kiezen vond ik het belangrijk om niet alleen een studie te kiezen die ik leuk vind, maar ook een leuke school waar ik me thuisvoel. Gelukkig heb ik deze kwaliteiten kunnen vinden zowel binnen mijn studie als binnen de schoolinstelling.

Zijn er bepaalde obstakels geweest tijdens je studie die invloed hebben gehad op jouw studieprestaties?
Natuurlijk heeft elk student wel een obstakel tijdens het studeren. Dat maak je zelf mee of je hoort het van andere studenten. Zelf vond ik op mijn school dat bureaucratie echter een probleem was; dat ik of mensen om mij heen door een kleine techniciteit hun toets niet konden maken, of een half jaar vertraagd waren. Ook hadden we soms inhoudelijk problemen met een bepaald vak of manier van les geven. Samen met andere studenten hadden we een gevoel van verantwoordelijkheid en wisten we dat tegen zulke problemen iets konden doen. Gelukkig hadden we de vrijheid en de ruimte om zulke zaken aan te pakken en hogerop met opleidingsmanagers te praten over zaken die wij als studenten willen veranderen. In de meeste gevallen is deze verandering ook gekomen, en het voelde in ieder geval wel heel fijn om gehoord te worden.

Denk je dat studenten met een niet-westerse achtergrond eerder tegen bepaalde problemen aanlopen die invloed hebben op hun studiesucces in vergelijking met andere studenten?
Hoe inclusief een school zich wil voordoen, denk ik dat er nog veel moet worden gedaan om echte inclusiviteit te behalen. Ik denk dat studenten met een niet-westerse achtergrond inderdaad tegen veel meer aanlopen dan andere studenten. Taal is bijvoorbeeld een groot obstakel waar niet genoeg steun aan wordt verzorgd omdat er wordt aangenomen dat iedereen op de middelbare school de Nederlandse taal heeft beheerst. Maar zelfs autochtone Nederlanders hebben moeite met de taal, laat staan niet westerse studenten? Ook is het zo dat verschillen vaak niet of niet genoeg worden erkent binnen onderwijsinstellingen. Heel veel hogescholen en universiteit zijn heel divers, bij binnenkomst in het gebouw is het al te merken, maar worden deze groepen echt gerepresenteerd? Helaas niet. Veel studenten verenigingen zijn voornamelijk blank, en als er een studentenvereniging is dat wordt gevormd door een etnische groep bijvoorbeeld (Turks, Afghaans, Surinaams, Afrikaans, etc), dan wordt dat vaak niet erkent. Deze groepen voelen zich niet welkom in de bestaande studentenverenigingen, en als ze zelf iets opbouwen dan is het ook niet goed, terwijl veel van deze verenigingen juist heel inclusief te werk gaan en mensen willen introduceren naar hun cultuur. Daarnaast voelen veel niet-westerse studenten zich vaak niet gerepresenteerd in faculteitsraden of opleidingscommissies, en worden ze ook niet gemotiveerd om mee te doen aan schoolverkiezingen. Ik geloof dat zulke dingen essentieel zijn voor elke student, niet alleen niet-westerse studenten, om zich betrokken te voelen in hun leeromgeving, en onderwijs niet alleen zien als een plek om te leren voor een toets en weg te gaan. Hoe meer een student betrokken is in onderwijsinstellingen, hoe meer deze student gemotiveerd is zowel binnen als buiten de collegezalen.

”Heel veel hogescholen en universiteit zijn heel divers, bij binnenkomst in het gebouw is het al te merken, maar worden deze groepen echt gerepresenteerd?”

Waardoor worden deze obstakels veroorzaakt?
Ik denk dat deze essentie van deze obstakels wordt veroorzaakt door communicatie, of het gebrek daaraan. Helaas wordt er in het algemeen weinig contact gezocht met studenten, waardoor de kloof tussen school en student groter wordt. Voor een niet-westerse student kan deze kloof zelfs groter worden.

Heb je het idee dat jouw studie en universiteit voldoende aandacht besteedt aan diversiteit en inclusie?
Ik ben altijd heel trots op hoe divers en inclusief mijn studie is. Het is een internationale studie met zowel internationale studenten/docenten als Nederlandse studenten, waaronder westers en niet-westers. We leren heel veel van elkaar tijdens de lessen en buiten de lessen om. Ik merk dat dat ons unieker maakt dan de rest van de opleidingen bij ons op de hogeschool, wat enerzijds ook wel jammer is omdat ik dat overal wil zien. Terwijl onze studie het dus individueel best wel goed doet wat betreft inclusiviteit, merk ik dat de school als geheel daarentegen het niet heel goed doet. De termen internationalisering en inclusiviteit zijn altijd hét motto van onze school geweest, maar als het op zaken aankomt die dat juist vragen wordt er snel teruggetrokken. Een groot voorbeeld hiervan is het dilemma van een stilteruimte op school. Een stilteruimte is bedoeld voor iedereen op school die een moment tot stilte wil komen op zijn eigen manier. De meerderheid van de studenten die daar gebruik van maken zijn moslimstudenten omdat zij 5x per dag bidden, en die zijn ook degene die voor zo’n ruimte pleiten. Er worden al jaren discussies gehouden over deze ruimte en het is er nog steeds niet gekomen. Terwijl veel universiteiten zo’n ruimte hebben, bidden wij op onze school onder een stoffige trap. Als moslimstudent, is het heel vermoeiend om telkens deze discussie aan te gaan. Grote onderwerpen komen erbij kijken zoals dat staat en religie gescheiden moet blijven, terwijl het enige wat we vragen is om 5 minuten in stilte te kunnen bidden en daarna verder met onze studentenleven kunnen doorgaan. Zodra de termen ‘gebed’, ‘moslim’, ‘stilteruimte’ worden genoemd worden de term inclusiviteit meteen vergeten, wat ontzettend jammer is.

”De termen internationalisering en inclusiviteit zijn altijd hét motto van onze school geweest, maar als het op zaken aankomt die dat juist vragen wordt er snel teruggetrokken.”

Heb je zelf ideeën hoe het hoger onderwijs in Nederlands meer inclusief kan worden?
Ik denk dat elke hoger onderwijsinstelling moet investeren in diversiteitsbeleid. Dat houdt in dat diversiteit niet maar een thema in een vergadering moet zijn, maar echter een essentieel uitgangspunt van beleid moet zijn in alle aspecten dat te maken heeft met de onderwijsinstelling. Elke school zou bijvoorbeeld een diversiteitafdeling moeten hebben waar zowel studenten, docenten en beleidsmakers terecht kunnen komen. Een diversiteitsafdeling zou zich kunnen richten op het inclusief maken van onderwijs, beleid, betrokkenheid van studenten, evenementen op school… etc. Ik denk dat dat echt een grote stap zou zijn voor ieder soort onderwijs in Nederland en dat we dan pas echt kunnen spreken van inclusiviteit.

In hoeverre kunnen docenten hier een bijdrage aan leveren?
Docenten spelen een grote rol zowel binnen als buiten de les. Communicatie is van groot belang; of het nou tijdens de les is om met studenten te spreken of feedback te krijgen over bepaalde aspecten in het vak of over de uitleg. Docenten kunnen zich verbazen over de verschillende reacties die ze kunnen krijgen en de feedback kunnen ze zeker nemen naar toekomstige lessen. Wat betreft buiten de les, weet ik hoe lastig het kan zijn voor een docent om contact te leggen met studenten, maar mijn favoriete docenten zijn diegenen die ons altijd benaderen met nieuwe projecten die ze met ons willen starten, of een lezing/evenement die te maken heeft met het vak en dat ze ons daarvoor uitnodigen. Ook dat ze e-mails sturen met handige boeken of artikelen dat ons aan het denken zet. Het is mooi om te zien hoeveel conversaties we wel niet hebben gehouden door de kleinste gebaren vanuit de docenten naar ons toe.

”Ik vind het erg jammer als ik studenten hoor zeggen ‘dat het toch geen zin heeft omdat er toch niks verandert’, of dat ‘we toch na een paar jaar hier weg zijn’. Studenten moeten beseffen dat ze veel kunnen doen, en dat, tot jouw verassing, school wel naar jou wil luisteren.”

In hoeverre kunnen studenten hier zelf een bijdrage aan leveren?
Ik denk dat studenten hun studententijd moeten zien als meer dan allen studeren voor tentamens. Ik heb er bewust altijd ervoor gekozen om actief te zijn zowel binnen als buiten school, omdat ik werkelijk geloof dat het belangrijk is om bijdrage te leveren hoe klein het ook mag zijn. Zelf heb ik meegedaan aan de schoolverkiezingen voor de faculteitsraad en de opleidingscommissie, en heb ik veel kunnen meekrijgen over beleid, oogpunt van docenten, luisteren naar je achterban en in gesprek gaan vanuit jouw ervaring als student. Ik raad het van harte aan om mee te doen, vooral omdat we meer niet-westerse studenten nodig hebben in de raad. Verder is het belangrijk om bewust te zijn dat je als student veel kan doen. Ik vind het erg jammer als ik studenten hoor zeggen ‘’dat het toch geen zin heeft omdat er toch niks verandert’’, of dat ‘we toch na een paar jaar hier weg zijn’’. Studenten moeten beseffen dat ze veel kunnen doen, en dat, tot jouw verassing, school wel naar studenten wil luisteren. Ik heb vaak genoeg meegemaakt dat als mijn studiegenoten en ik veel hebben kunnen veranderen binnen onze opleiding, en ook al maken we deze verandering zelf niet mee, is het toch fijn om te horen dat de jaren na ons deze verandering waarderen. Ik weet zeker dat als wij actief genoeg zijn dat wij ook kunnen bijdragen aan een inclusiever onderwijs.